Асацыяцыя “Міжнародны саюз беларускіх пісьменнікаў” падрыхтавала агляд парушэнняў моўных правоў у Беларусі за перыяд з ліпеня па верасень 2022 года. “Штодзень” адабраў самыя абуральныя з іх.
Фота: Міжнародны саюз беларускіх пісьменнікаў
13 ліпеня 2022 у рамках судовага пасяджэння ў судзе Маскоўскага раёна г. Мінска па разглядзе крымінальнай справы па арт. 342 КК РБ (“Арганізацыя і падрыхтоўка дзеянняў, што груба парушаюць грамадскі парадак, альбо актыўны ўдзел у іх”) з апошняга слова палітвязня Змітра Дашкевіча, асуджанага на 1 год і 6 месяцаў пазбаўлення волі ў калоніі ва ўмовах агульнага рэжыму, стала вядома, што пры затрыманні сілавікі яго білі і прымушалі гаварыць па-руску: “Что говорит этот человек? Пусть говорит нормально. Пусть нормально разговаривает”.
1 жніўня 2022 г. на сайце баскетбольнага клуба “Цмокі-Мінск” з’явілася інфармацыя аб яго перайменаванні. Замест легендарнай беларускай назвы “Цмокі-Мінск” клуб пачаў называцца проста “Минск”, прычым па-руску. Нагадаем, што назву “Цмокі-Мінск” клуб меў з 2012 года, а сама назва прыйшла з беларускай міфалогіі.
2 жніўня 2022 г. беларускага краязнаўцу, журналіста і экскурсавода Ігара Хмару пасля экскурсіі па Мінску затрымалі за тое, што ён размаўляў па-беларуску. Па якім артыкуле яму прысудзілі пакаранне, невядома. Ад сукамерніка, які адбываў арышт з Ігарам у ІЧУ Мінска, стала вядома, што гэта не адзінкавы выпадак — акрамя Ігара, там таксама былі людзі, якіх затрымлівалі з-за ўжывання беларускай мовы на вуліцы.
У жніўні 2022 г. юрыст і праваабаронца Ігар Случак на свае запыты атрымаў ад трох вытворцаў прадуктаў харчавання: СТАА “Данон Шклоў”, ПП “Дарыда”, ТАА “МарсСЕАБ” лісты аб адмове ад маркіроўкі сваёй прадукцыі па-беларуску. Усе тры кампаніі спынілі з ім ліставанне.
З інтэрв’ю аднаму з незалежных беларускіх выданняў стала вядома, што пасол Францыі ў Рэспубліцы Беларусь падчас яго працы ў Мінску ў 2021– 2022 г. у адказ на словы “вітаю” і “да пабачэння” ад беларускіх міліцыянераў-ахоўнікаў чуў толькі “здравствуйте” і “до свидания” па-руску.
Моўная дыскрымінацыя ў Беларусі закранула не толькі беларускую мову, але і мовы нацыянальных меншасцяў тых краін, якія асудзілі і занялі прынцыповую пазіцыю адносна падаўлення правоў чалавека ў Беларусі — Літвы і Польшчы.
У жніўні ўлады закрылі адзіную літоўскую школу ў Беларусі, якая фінансавалася ўрадам Літвы — у в. Пеляса Гродзенскай вобласці. Прычынай закрыцця быў нібыта шэраг парушэнняў: не забяспечана належная эвакуацыя дзяцей і педагогаў з памяшканняў школы ў выпадку надзвычайнай сітуацыі, не забяспечана належная супрацьдымная абарона ад распаўсюджання агню. Да таго ж склады перапрафіляваны пад навучальныя класы і майстэрні. У школе, якая працавала з 1992 года, навучаліся 114 вучняў, працавалі 24 настаўнікі, 10 з якіх грамадзяне Літвы.
Да гэтага стала вядома, што ў польскіх школах у Ваўкавыску і Гродна з 2022/2023 навучальнага года па распараджэнні ўладаў мову выкладання змянілі з польскай на рускую.
На пачатку жніўня ў Гродне актывістка прарасійскіх поглядаў Вольга Бондарава распачала кампанію супраць дублявання гарадскіх назваў беларускай лацінкай.
А ў канцы жніўня стала вядома, што яшчэ адна актывістка Юлія Дударэнка распаўсюджвала па праўладных і прарасейскіх тэлеграм-каналах заклікі збіраць подпісы ў падтрымку забароны беларускай лацінкі, якой дублююцца геаграфічныя назвы ў Беларусі.
Прарасейскія актывісткі патрабуюць, каб геаграфічныя аб’екты ў Беларусі называліся выключна па-руску. Пры гэтым беларускія назвы геаграфічных аб’ектаў дублююцца лацінскімі літарамі згодна з Інструкцыяй па транслітарацыі геаграфічных назваў Рэспублікі Беларусь літарамі лацінскага алфавіту, якая была зацверджана пастановай Дзяржаўнага камітэта па зямельных рэсурсах, геадэзіі і картаграфіі яшчэ ў 2000 г. як прававы акт. Яе прынялі як агульнаабавязковую на дзяржаўным узроўні.
Штодзень
