3 лістапада спаўняецца 140 год заснавальніку сучаснай беларускай літаратуры Якубу Коласу.
Паэт часта бываў у творчых камандзіроўках на Гомельшчыне. Аднак мала хто ведае, што пасля вызвалення Гомеля ў 1943 годзе Колас выступіў на сцэне “Везувія” (будынак дома культуры запалкавай фабрыкі, якая пачала працу ў 1879 годзе). Творца зачытаў нарыс “На руінах Гомеля”.
ДК запалкавай фабрыкі “Везувій”, дзе выступаў Якуб Колас
“Вясёлы, прыветны, радасны быў наш мілы Гомель. Утульна выглядалі праз пышныя дрэвы садоў чысценькія домікі на акраінах горада. Прыгожа ўзнімаліся і свяціліся ў сонцы новыя мураваныя будынкі гарадскога цэнтра. Звонкім маладым гоманам поўніліся вуліцы, бульвары і паркі. Велічна красаваўся над Сожам парк і палац Паскевіча, як жывы помнік старажытнасці…З кожным годам рос і шырыўся Гомель, адзін з прыгажэйшых беларускіх гарадоў.” – Адзначаў Якуб Колас у сваім нарысе. – “(…) Нельга без пачуцця жалю (…) пазіраць сягоння на руіны Гомеля. Папялішчы спаленых будынкаў, абгарэлыя дрэвы садоў, груды друзу, бітай цэглы і скручанага віхрамі агню жалеза — вось што засталося ад Гомеля. (…) З халоднаю развагаю адпетых вырадкаў-разбойнікаў прайшлі тут гітлераўскія каменданты і генералы фашысцкіх ордаў. Тое, што аставалася пасля бамбёжак, узарвана і спалена. …Мы залечым раны свае зямлі, адбудуем нашы гарады, падымем іх з попелу руін, бо мы адштурхоўваемся ад цемры. Мы ідзем у ясныя далі, дзе свеціць сонца і ззяюць прыгожыя вечныя зоры.” (Тэкст пададзены ў скарачэнні – заўв. рэд.).
Гомель пасля вызвалення. Фота: http://nashkraj.info
Падавалася, тэма вайны для Гомеля заставалася толькі ў кнігах, нарысах і падручніках па гісторыі. І вось пасля 24 лютага 2022 года яна зноў стала актуальнай для горада. І нарыс “У руінах Гомеля” можна быць прачытаны па-новаму. Зусім блізка ад Гомеля, усяго ў 40 км, таксама цяпер ідзе вайна. Там таксама “з халоднаю развагаю адпетых вырадкаў-разбойнікаў прайшлі генералы ордаў”. І там таксама “папялішчы спаленых будынкаў, абгарэлыя дрэвы садоў, груды друзу, бітай цэглы”.