“Лячыць пацыентаў хутка не будзе каму. Але нават да тых, хто застаўся, ставяцца як да рабоў”.
На Гомельшчыне наспеў катастрафічны дэфіцыт медыкаў
Дайшло да таго, што мясцовай моладзі прапаноўваюць навучацца бясплатна і паступаць у медкаледж без экзаменаў, і адразу працаўладкоўваюць.
Паводле самых сціплых падлікаў, ужо сёння ў краіне не хапае кожнага 7 лекара, а калі з медсёстрамі, то кожнага 5-га медработніка
“Прачынацца і ісці на працу раніцай ужо страшна, ногі не ідуць, – на эмоцыях распавядае медык адной з паліклінік Гомеля. Яе імя з меркаванняў бяспекі мы не будзем апублічваць. – Многія кабінеты проста зачыненыя – у іх няма каму працаваць. Людзі павальна звальняюцца. Адныя пагаджаюцца на любую іншую працу. Хтосьці, у каго матэрыяльны стан дазваляе, аддае перавагу, нарэшце, застацца дома з дзецьмі, а не здзекавацца з сябе на такой працы. Многія мае калегі, і я ў тым ліку, працуюць па сумяшчальніцтве – разрываюцца на некалькі пасад, калі адукацыя дазваляе. Большасць “вашуе” на некалькіх стаўках. І калі раней людзей трымала тое, што яны хаця б маглі зарабіць (так, у асноўным, было падчас кавіду), то зараз ужо і гэта не трымае. Да нас ставяцца як да рабоў. У свой адрас ад кіраўніцтва чуем пагрозы, загады і адкрытае хамства”.
“Штодзень” вырашыў разабрацца, ці сапраўды абстаноўка з медыкамі на Гомельшчыне настолькі крытычная.
Ужо з самага пачатку нашага “міні-расследавання” мы зразумелі, што ў словах медыка сапраўды шмат рацыі.
Аказваецца, з-за вострага недахопу медыкаў у рэгіёне паліклінікі Гомеля пачалі выдаваць абітурыентам мэтавыя напрамкі для паступлення ў медкаледжы рэгіёну. Прадстаўнікі медычных устаноў абыходзяць школы і гімназіі горада і агітуюць вучняў старэйшых класаў атрымліваць медыцынскую прафесію па дамове.
Як нам удалося высветліць, у гімназію №58 імя Ф. Гааза з гэтай мэтай ужо прыходзілі супрацоўнікі 14-й паліклінікі і рэкламавалі сваю медустанову. У прыватнасці, распавядалі, што ў паліклініцы вельмі сучаснае абсталяванне, а прыём у ім вядуць высокакваліфікаваныя спецыялісты па больш чым 50 напрамках.
Падчас так званай прафарыентацыі намеснік галоўнага ўрача паліклінікі Таццяна Гусарэвіч распавядала выпускнікам 9 класа пра тое, што медустанова гатова выдаць мэтавыя напрамкі на навучанне сястрынскай або лячэбнай справе ў каледжы і навучыць па спецыяльнасці “медсястра” або “медбрат”. Выпускнікам 11-га класа прапануюць паступаць на лячэбную справу з прысваеннем кваліфікацыі “памочнік урача”, “фельчар-акушэр”.
Тэрмін навучання ў абодвух выпадках – 2 гады і 10 месяцаў. Калі пайсці ў Мазырскі медкаледж, то там можна павучыцца і на фельчараў-лабарантаў. Каб атрымаць мэтавы кірунак, школьнікам разам з іх афіцыйнымі прадстаўнікамі (бацькамі – рэд.) прапануюць звяртацца наўпрост у аддзел кадраў паліклініцы.
Дарэчы, колькасць месцаў паводле мэтавага накіравання ў Гомельскі медкаледж большая, чым без яго. На 34 бясплатныя месцы па спецыяльнасці “Сястрынская справа” прыходзіцца 20 месцаў паводле мэтавага накіравання.
У медыкі бяруць літаральна ўсіх, хто прыйдзе
“Штодзень” уважліва пачытаў умовы, па якіх цяпер набіраюць “мэтавікоў”. І аказалася, што тыя самыя мэтавыя напрамкі даюць абсалютна ўсім, хто звярнуўся (проста ўявіце сабе, што праз два гады вас будзе лячыць чалавек, якому проста не хацелася здаваць іспыты ў іншыя навучальныя, таму ён пайшоў у медыкі – рэд.). А пасля гутаркі заключаюць трохбаковы дагавор паміж абітурыентам, паліклінікай і каледжам
Ніякіх уступных экзаменаў здаваць не трэба – залічаць проста па выніках конкурсу атэстатаў.
За адукацыю плаціць таксама не трэба. Будуць даваць нават стыпендыю, але пасля заканчэння адпрацаваць у паліклініцы прыйдзецца не менш за тры гады. Пры гэтым мэтавыя напрамкі даюць толькі ў каледжы, у медыцынскія ВНУ – не.
Але і ў медычных ВНУ, як многія ўжо ведаюць, збіраюцца ўвесці ўмовы строгага рэжыму. Урад Беларусі ўжо падрыхтаваў новую рэдакцыю закона “Аб ахове здароўя”, якая ўжо паступіла ў парламент. Асаблівую занепакоенасць у гэтым дакуменце выклікае змяненне правілаў ардынатуры. Тэрмін ардынатуры цяпер – ад 2 да 5 гадоў у залежнасці ад спецыяльнасці (раней было 2 гады на дзённай і 3 гады на завочнай форме). Лекары, якія прайшлі падрыхтоўку ў ардынатуры на дзённай форме за кошт бюджэту, падлягаюць абавязковаму размеркаванню. Цяпер тэрмін адпрацоўкі для іх роўны двум гадам. Пасля прыняцця новага закона ён будзе павялічаны і складзе “не менш за пяць гадоў”. Нават для завочнікаў, якія пакуль што адпрацоўваць не абавязаныя. А калі хтосьці захоча звольніцца і з’ехаць з краіны – такое рашэнне абыдзецца для яго нерэальна вялікімі матэрыяльнымі выдаткамі.
Праблема з недахопам медыкаў увесь час пагаршаецца
Каб больш дакладна ацаніць маштабы праблемы з недахопамі медспецыялістаў менавіта на Гомельшчыне, “Штодзень” уважліва вывучыў сайт Рэспубліканскай базы вакансій. Мяркуючы па ім, толькі афіцыйна (як правіла, у гэтай базе з’яўляюцца не ўсе вакансіі) у Гомельскай вобласці цяпер свабодна ажно 773 вакансіі на пасаду “лекар”.
У самім Гомелі налічваецца 162 аналагічныя вакансіі. Заработны відэлец, шчыра кажучы, уражвае сваёй сціпласцю. Прапануюць ад 1000 (напрыклад, лекару-гігіеністу) да 2 500 рублёў (у такую суму ацэньваюць працу хірурга). Што тычыцца медсясцёр, то ва ўсёй Гомельскай вобласці мы знайшлі 372 такія вакансіі. І чамусьці сістэма выдае, што ўсе гэтыя вакансіі ў Гомелі.
Усяго ж па краіне шукаюць 6 660 лекараў і 4 005 медсясцёр.
Дарэчы, яшчэ два месяцы таму вакансій для ўрачоў было менш за 5 тысяч. Увосень 2022 года афіцыйна не хапала больш за 3 тысячы лекараў і амаль 3 тысяч медсясцёр. Гэта значыць, што праблема ўвесь гэты час толькі пагаршаецца.
Але мы не спыніліся і на гэтым. Для пачатку знайшлі агульную колькасць лекараў у Беларусі. Пачыталі паведамленні Міністэрства аховы здароўя, і там знайшлі патрэбную нам лічбу. Высветлілі, што ў 2020 – у сістэме аховы здароўя Беларусі працавалі 48 635 медыкаў. Больш свежых дадзеных знайсці не ўдалося. І нават калі ўявіць, што патрэба ў медыках засталася прыкладна такой жа (хоць іх масавы адток і недахоп назіраўся ўжо тады), то атрымліваецца, што тыя самыя 6 600 лекараў, якіх сёння не стае ў Беларусі (мы нагадаем, што гэта самыя сціплыя падлікі – рэд.) – 14% ад усіх медыкаў краіны. Калі палічыць разам з медсёстрамі – то гэта ўжо 21%. Гэта значыць, што, па тых самых сціплых падліках, ужо сёння ў краіне не хапае кожнага 7 лекара, а калі з медсёстрамі, то кожнага 5-га медработніка.
Некалькі разоў улады спрабавалі аспрэчваць масавую ўцечку кваліфікаваных медыцынскіх кадраў і нават заяўлялі, што падобная інфармацыя не адпавядае рэчаіснасці. Але потым прыдумалі афіцыйныя версіі. І паводле адной з іх (яна самая папулярная – рэд.), патрэба ў медычных кадрах вырасла ў сувязі “з актыўным развіццём і ўкараненнем высокатэхналагічнай медыцынскай дапамогі ў рэгіёнах, адкрыццём новых аб’ектаў аховы здароўя і стварэннем міжраённых цэнтраў спецыялізаванай меддапамогі”.