Альтэрнатыўная энергетыка ўжо сёння складае сур’ёзную канкурэнцыю традыцыйным спосабам атрымання энергіі. Беларусь, якая не мае ні нафты (мы фактычна выкарысталі ўсе свае запасы), ні газу, ні вугалю, – адзін з аўтсайдараў сярод еўрапейскіх краін па вытворчасці энергіі з аднаўляльных крыніц. Пры гэтым у краіне нізкая шчыльнасць насельніцтва (125 месца сярод 194 краін), а значыцца, знайсці месца для ветрагенератаў беларусам куды прасцей, чым значнай частцы заходніх суседзяў. Доля прыватнага сектара ў забудове большасці нашых гарадоў даволі вялікая, але ці бачылі вы сонечныя панэлі на гомельскіх вуліцах? Чаму так адбываецца, разбіраўся “Штодзень”.
Здымак носіць ілюстрацыйны характар
Каласальную ролю ў папулярызацыі альтэрнатыўнай энергетыкі ў краіне звычайна адыгрывае дзяржава. Вось у чым заключаецца яе роля:
– стварэнне заканадаўчай і матэрыяльнай базы для здабывання зялёнай энергіі як прадпрыемствамі, так і ўласнікамі жылой забудовы,
– папулярызацыя ідэі зялёнай энергетыкі сярод насельніцтва,
– эканамічнае стымуляванне (і юрыдычныя, і фізічныя асобы павінны адчуваць выгаду ад перахода на спажыванне энергіі з аднаўляльных крыніц).
Сонечныя панэлі на ратушы Фрайбурга, Германія. Фота: www.dw.com
То бок масавы пераход да альтэрнатыўнай энергетыкі адбудзецца, калі значная частка насельніцтва будзе ўсведамляць значнасць гэтага кроку, падключыцца да спажывання энергіі ад ветру ці сонца зможа кожны жадаючы, а эканамічная выгада ад перахода будзе адчувальная ў бліжэйшай перспектыве.
Дык чаму з боку дзяржавы не зроблены адпаведныя крокі? Пэўны ўплыў маюць антрапалагічныя (прагрэсіўнае мысленне не з’яўляецца адметнай рысай беларускай адміністратыўнай вертыкалі), але ў большай ступені эканамічныя чыннікі.
Вытворцамі зялёнай энергетыкі, як правіла, становяцца прыватныя кампаніі. Цяпло і свет ад спальвання газу і нафты ў Беларусі даюць дзяржаўныя прадпрыемствы. Паколькі фактычна яны з’яўляюцца манапалістамі, то прыбытак маюць неблагі. Забіраць даходы дзяржпрадпрыемстваў для фінансавання таго, на што не стае грошай у бюджэце, для Беларусі звычайная справа. Праца ў такіх прадпрыемствах з’яўляецца даволі прэстыжнай: стабільна высокі заробак, няма дэфіцыту кадраў і, адпаведна, перагружанасці службовымі абавязкамі.
Здымак носіць ілюстрацыйны характар
Разгледзім для прыкладу развіццё альтэрнатыўнай энергетыкі ў нашай суседкі — Польшчы.
Пасля ўступлення краіны ў ЕС тут актыўна сталі ўзнікаць і развівацца прыватныя кампаніі, вытворцы зялёнай энергіі. Але апошнім часам ветракі ў Польшчы будуюць не так актыўна.
Здымак носіць ілюстрацыйны характар. Фота: https://www.wnp.pl/
Многія жыхары Польшчы ўсталёўвалі сонечныя панэлі на сваіх прыватных дамах. Але забяспечыць нават невялічкую прыватную гаспадарку выключна сонечным святлом уласнай вытворчасці складана – ноччу і ў пахмурныя дні сонца няма. Звычайна выкарыстоўваецца камбінаваная сістэма: спажывец бярэ на свае патрэбы энергію ад энергетычнага прадпрыемства, а тое, што атрымаў ад панэляў на ўласным падворку, наадварот, аддае. Аплачваецца, адпаведна, розніца паміж спажытым і аддадзеным. Але на дадзены момант, паводле дадзеных часопіса “Палітыка”, у кожным другім выпадку энергетычныя прадпрыемствы адмаўляюць ахвотным у падключэнні ўласных сонечных панэляў да агульнай сеткі. Бо гэта не выгадна, а часам і тэхнічна складана. Напрыклад, няма дзе назапашваць лішкі выпрацаванай энергіі – пра наяўнасць адмысловых “сховішчаў”, а таксама пра эканамічнае стымуляванне (напрыклад, праз зніжэнне падаткаў) павінна была паклапаціцца дзяржава.
Пры ўсім гэтым значная доля энергіі ў Польшчы ўсё роўна будзе заставацца зялёнай, бо краіна ўваходзіць ў ЕС і мусіць прытрымлівацца пэўных стандартаў.
У Беларусі ж няма фактараў, якія б прымушалі б улады, мяняць экалагічную свядомасць. Становішча ўскладняецца і супольнасцю інфармацыйнай прасторы з Расіяй. Пры алігархічнай сістэме размеркавання каласальных даходаў ад нафты і газу на дзяржаўным узроўні ідэі чыстай энергіі не папулярызуюцца. Часам альтэрнатыўная энергетыка нават атаясамліваецца з шарлатанствам.
Адзінае, што застаецца на дадзены момант беларусам – мяняць уласнае жыццё і ўласныя звычкі, каб рабіць іх больш экалагічнымі і прагрэсіўнымі.